Gamit sa Sakuna lalo na sa baha!

Ilang araw na ang lumipas at madami padin ang lubog sa baha kagaya ng mga bahay sa Cainta. Habang ang panahon ay maayos na, eto ang mga bagay na sa aking palagay ay makatutulong pagdating ng sakuna lalung-lalu na ang baha.

1. Salbabida/ Floaters- Una sa listahan ko ang salbabida. Kung bakit ko napili ay dahil eto ang iyong tagapagligtas kontra sa pagkalunod. Hindi ka basta-basta lulubog at maaari ka pang magsama ng dalawang tao basta kakapit sila sa salbabida. Isa pang dahilan ay kung mag-aantay ka sa mabagal na pagkilos ng rescue team, maaaring mauna na at iligtas ang sarili gamit ito. PAkatandaan lamang na dapat ay marunong pumadyak at kontrahin ang tubig kung sakaling malakas ang agos ng tubig.

2. Malinis na Tubig- Marahil nga ay umuulan pero hindi ka naman pedeng umasa nalang sa ulan. Paano kung tumila na ang ulan, iinom ka ba ng tubig baha na kulay Mocha Frappucino? Susubukan mo bang tumikim ng tubig na babad sa nagkalat na patay na hayop na nasawi sa baha?

3. Gamot at first aid- Hindi mo kakailanganin ng Ninjutsu upang mapagaling ang mga pinsalang pisikal. Maari tayong masugat sa ating lalakaran dahil hindi natin alam ang maaapakan dahil lubog ka na sa baha. Kontra impeksyon at kontra sakit.

4. Damit- Marahil sa iba ay hindi ito kailangan agad subalit mainam na may mailigtas na damit pamalit. Hindi maaaring mababad ka sa tubig. Hindi ka sirena at shokoy na kayang tagalan ang pagkakababad sa baha. Ang matuyuan ng basang damit ay maaaring humantong sa sakit sa baga tulad ng pulmonya.Maaari mo din syang magamit pampukaw ng tao upang makahingi ng saklolo.

5. Tupperware- Nakakatawa man sa iba subalit malaki ang magiging pakinabang mo pag may tupperware ka. Dito ay maaari mong ilagay ang mga bagay na hindi pwedeng mabasa tulad ng cellphone, charger, kandila, posporo at iba pang gamit na magiging kapakipakinabang sa paglikas.

Sa aking sapantaha, itong mga bagay na ito mahalaga upang makaligtas sa sakuna na dulot ng bagyo at pagbaha.

The flood effect.

Dalawang araw ang makalipas ng nagsimula ang bagyo. Baha ang dulot at nilamon ng tubig ang mga kabahayan na walang pangalawang baitang ang tahanan. Nakakalungkot ang sinapit ng mga tao. Ang lugar namin ay di rin pinatawad ng kalamidad.

Lunes ng umaga ng aking nabalitaan na bumaba na ang baha sa lugar namin. Masaya ako dahil makakauwi na ako at makakamusta ang aking pamilya. Dali-dali kong nagpalit at nagtungo sa malapit na sakayan. May roong jeep na patungong Ever kaya okay.

Habang lulan ng pampublikong sasakyan, di ko alam ang nasa isip. Kinakabahan ako at di mawari ang isipan. Saan kaya sila mami at dadi ko? Sana ay ligtas sila. Iyon ang aking nasa isipan. pagsapit sa tulay ng Floodway, nagsimula na ang traffic. Makikita ang van ng ABS-CBN at mga tanke at mga kung anu-anong anik-anik na sasakyang militar. Matatanaw mo ang nagkukumpulang mga tao sa paligid ng evacuation site kung saan ay pila-balde ang mga tao sa paghingi ng saklolo, relief goods at mga gamot sa may sakit. Makikita din ang mga nananamantala sa pagkakataon kung saan ay naglalako ng inumin, makakain at ibang bagay.

Nilakad ko nalang papuntang De Castro dahil ambagal ng takbo ng sasakyan. Pagdating sa Jolibee, makikita ang daan na puro putik at wala na ang tubig sa pangunahing kalsada. Akala ko ay di na ako lulusong sa tubig. Ako ay nagkamali. Unang liko sa kalye ay may tubig na. Nagsimula na akong humakbang sa tubig na kulay putik. Sa una ay akala ko na normal na baha lang ang aking lalakaran, ako ay mali. Habang sa patuloy na paglalakad, makikita ang iba't-ibang bagay na nakalutang sa tubig. May lumulutang na basura, mga sanga at kahoy, dahon. Magugulantang ka din sa mga hayop na mistulang isda. May patay na aso, pusa, manok, daga at mga insekto tulad ng ipis at iba pa. Habang papalapit sa aming bahay, mas lalong tumataas at lumalalim ang baha. Itinataas ko na ang aking shorts at baka abutin ang wallet at cellphone ko.

Nadaanan ko ang computer shops na aking pinupuntahan at ang kanilang hanapbuhay ay nilamon din ng baha. Walang ligtas. Ang bakery na nasa kanto ay sarado at may matandang lalaki na nakaupo sa bangko na animoy naligo sa ulan ay kumakain ng biskwit. Konti nalang, malapit na. Unang madadaanan ang bahay ng Auntie ko. Sarado at walang tao. Pinasok ko ito at kita na abot kisame ang taas ng baha kung titingnan ang markings ng baha. Sumigaw ako! Walang tao ata! Ako ay lumabas at naglakad patungo sa amin. Tumataas ang baha at may mga tao na may ma-raft at salbabida na dumadaan din. Kita sa mga kalalakihan ang hita nila na animoy nagpapakita ng legs sa taas ng pag-aangat. May mga kapitbahay na ang damit ay pinaghalong basa at tuyo na may putik. Kita ang ibang tahanan na may pangalawang palapag na dun inilikas ang kanilang kasangkapan.

Sa wakas, narating ko ang bahay namin. Masaya ako at ligtas sila. Ang mami at dadi ko ay kasama ng aking pinsan na unang titingnan ang dulot ng baha sa bahay. Lutang ang kagamitan namin. Ang ref ay nakahiga at lumalangoy. Ang TV ay tila inayos nalang ni dadi sa isang lugar. Hindi padaw binubuksan ang kwarto dahil may mga importanteng papeles doon at ayaw naman maagos at madispatsa ng basta-basta. Pinakinggan ko ang kwento nila at ako ay nabigla. Nalungkot ako sa dalawang aso namin na hindi nakaligtas at kinuha ang buhay. Nakakainis! Ang tahimik naming aso ay nasawi samantalang ang aso ng kapitbahay na ubod ng ingay ay nandoon sa bubong namin. Nakakaawa ang tahanan namin. Kitang kita na ang kisame ay halos bumagsak dahil inabot din ng baha. Mukang magsisimula kami sa wala.

Malungkot. Nakakainis! Nanghihinayang. Subalit masaya nadin ako dahil nakaligtas sa sakuna ang pamilya ko. Sila ay buhay. Iyon ang mahalaga. Ang ari-arian ay makakamit muli sa pagpupursige sa trabaho at mga ilang oras ng pag-oovertime. Mukang di ako makaka-asa sa gobyerno dahil madami din ang nasalanta talaga. Kailangan ko nalang magbigay daan at hindi ituloy ang aking kaarawan upang makabili ng kagamitan pang bahay.

Unang sobrang Baha!

Sabado, akala ko ay normal na araw lamang kung saan maaari akong makagala at makapamasyal dahil nagkataon din na araw ng sweldo. Ako ay nagkamali. Bagamat sa umpisa ay masaya ang pangyayari mula hating-gabi dahil di madami ang tumatawag sa telepono. Bukod pa doon, sa oras ng trabaho ay nagkaroon kami ng pagsasanay sa panibagong produktong aming susuportahan at kailangang pag-aralan. Isang magandang pangyayari din ay ang matagal na naming hinihintay na jacket ay dumating na at ipinamahagi na sa amin. Nagkaroon din kami ng pagsasalo-salo sa almusal ng aking mga kasama sa trabaho. Di ko lubos akalain na ito ay parang isang masamang panaginip.

Ako ay nakatanggap ng mensahe mula sa ate ko na ako ay pinapauwi na dahil nga nagsisimula ng pasukin ng tubig ang bahay namin. Kung tama ang oras, mga bandang ika-wala o ika-siyam ng umaga iyon. Wala pa gaanong kaba dahil antagal na ng huling pinasukan ng tubig ang bahay at iyon ay may mga tatlong taon na ata ang nakalilipas. Kalmado pa ako at nagpapalipas ng oras para tumila ang ulan. Dumating ang pangalawang mensahe at ako ay nagulat. Inilipat na ng ate ko ang kanyang sasakyan doon sa may kalapit na gasolinahan dahil tumataas na daw ang tubig baha. Nahulog din sa baha ang kanyang telepono kaya di na siya makakasagot o makakapag-ulat kung anu na ang pangyayari. Napagpasyahan nalang naming magkaka-opisina na maglaro ng Bowling habang inaantay na himina ang pagpatak ng ulan.

Makalipas ang halos dalawang oras sa pag-aantay na maayos ang bowling center dahil kahit ang mga namamasukan sa establisyamentong yon ay wala pa din. Nakapag-laro kami ng dalawang set ng natanggap ko ang balita sa aking magulang na pinapayuhan akong huwag umuwi at manatili sa opisina dahil matas na ang baha. Ang eskaparate ko ng laruan ay inabot nadin at lagpas bewang na kahit na nasa loob na ng bahay at may mga tatlong dangkal pa ang taas mula sa normal na sukat ang bahay. Dito ako biglang napaisip. Nagkatotoo ang mga akala ko ay mga kalamidad na nagaganap lamang sa ibang bansa. Hindi ko lubos maisip na aabot sa pagkakataong lagpas sa bewang ang taas ng tubig baha.

Hindi na bago ang baha sa akin. Naranasan ko na ito nung ako ay bata pa at nakatira kami sa dati naming bahay. Noon ay halos taon-taon ay nakakaranas kami ng pagbaha sa loob ng bahay. Naaalala ko pa nga na may nalilikasan pa kami dahil may kamag-anak kami na nasa malapit lamang kung saan ay hindi inaaabot ng baha. Pero iba ang bagsik ng bagyo ngayon. Halos buong siyudad ng Maynila ay nilamon na ng tubig at binalot ng takot ang mga tao.

Hanggang sa mga oras na ito ay wala pa akong balita sa bahay namin. Nakita ko sa Facebook ng dating kamag-aral na lagpas tao na ang baha sa may lugar namin. Nakakatakot pero sana ay malagpasan namin ang pagsubok na ito. Mukhang di na matutuloy ang binabalak kong pagtitipon kung halos ang lahat ng kasangkapan at kagamitan namin sa bahay ay kinain ng baha.

Bakit?

Khanto, yan ang nakasanayang pangalan na ginagamit ko sa mga laro at forums. Nagmula sa mahabang pangalan na KHANTOTANTRA. Nakakatawa dahil pag ang maikling version lang, sasabihin nila parang tambay name lang. Kapag madumi ang isip naman, tyak, may idadagdag na isang letra sa dulo upang lumabas ang kaberdehan sa pangalan.

Bakit nga ba Khantotantra? Isa ba itong pangalan na bastos? Sa akin, ito ay hindi. Pero may punto naman ang ibang tao eh. Kung hihimay-himayin o kaya ay dadahan-dahanin ang pangalan; talagang lalabas na bastos. Sabi nga ng iba, parang nag-aaya ang pangalan na ginagamit ko upang gumawa ng milagro.

Hango ang pangalang KhantoTantra sa dalawang online game na inilabas noong nasa kolehiyo pa ako. Khan at Tantra ang larong aking tinutukoy. Saan ko naman napulot ang ideya na pagsamahin ang dalawa? ito ay dahil sa installer ng laro na pinamimigay noon sa paaralan. Namamahagi noon ng libreng Ragnarok cd. Tapos dumating ang kuwentuhan sa mga bagong laro tulad ng Tantra. Tapos habang nasa isang shop ako, nakita ko ung isang lalaki na naglalaro ng Khan. Dun na sumagi sa aking isipan na noong gagawa ako ng character ko, papangalanan ko na KhantoTantra kahit di naman talaga ako nakapaglaro ng Khan.

Sa ngayon, eto padin ang gamit ko pwera nalang sa mga nauna ko ng ginmit na ibang pangalan o screen name. Kahit laos na ang tantra sa manila at di na gaano kilala, okay lang. Basta ako padin si KhantoTantra.

Pagkikita

Di ko alam kung anung nangyari
parang nawala sa sarili
mula ng nakita ka
nagbalik ang ala-ala

kay tagal narin pala
huling pagkikita
dito sa may kalsada
ikaw ay naka bisikleta

natatandaan mo pa ba?
noong tayo ay bata pa
laging mukhang tanga
nakatambay sa bangketa

sana ay dumating ka
sa oras ng pag-iisa
sana ay muling makasama
kahit minsan pa

Pagtitipon

Noong nakaraang linggo, ako ay nababalot ng lungkot at nawawalan ng gana sa di matukoy na kadahilanan. Hindi ko maipaliwanag pero parang ako'y nasa loob ng mundong tanging kalungkutan lamang ang namumuhay. Dumagdag pa sa lungkot ang pagpatay ng butil ng tubig na nagmumula sa kalangitan at ang ihip ng hangin na dumadampi sa aking balat. Ang aking ipinagtataka ay ang madalas na biglang phit sa aking emosyon at di ko mawari bakit parang nais tumulo ang luha sa aking mata. Sa mga nakalipas na araw, di ko batid ano ang dahilan ng aking pinagdaraanan. Ako ba ay nalulungkot o nag-e-emo lang.

Pinag-isipan kong maigi kung anu ba ang mga kadahilanan ng pagiging lugmok ko. Marahil ito ay ang balitang aking natanggap mula sa isang kaklase sa mataas na paaralan kung saan aking nalaman na may magaganap na pagtitipon upang ipagdiwang ang kaarawan ng isa pa naming kaklase. Ako ay tinanong kung ako ay dadalo. Di ko mapigilan ang saya ng malaman na magkakaroon ako ng oras upang makita ang mga kaiigan ko. Ngunit ako ay nalungkot dahil wala naman akong natatanggap na panyaya o kahit na anung mensahe na ako ay iniimbitahan sa nasabing pagtitipon.

Dumating ang ilang araw at ako ay muling nakatanggap ng isang mensahe mula sa isa pa naming kaklase upang alamin kung ako ay dadalo. Sinabi ko na baka hindi dahil hindi naman ako nasabihan ngunit ako ay sinabihan at inaanyayahan daw. Di ko alam ang aking gagawin. Tiningnan ko ang aking Facebook subalit wala akong makitang kahit na anung mensahe. Muli, ako ay nabalot ng agam-agam kung ako ba ay dadalo o magkikibit-balikat nalang at hahayaan nalamang na matapos ang araw ng pagtitipon.

Makalipas ang ilang oras ay napagdesisyunan ko na dumalo upang matapos na ang pagdadalawang isip. Aking inalam kung papano makakapunta sa tirahan ng aming kaibigan. Matapos malaman ang eksaktong lugar, ako ay nagsimulang kumilos at nagsimulang magbihis sa naturang okasyon. Hindi ako nagmamadali sa kadahilanang sa aking loob ay di ko padin mawari kung ano ba ang dapat maramdaman. Puno ng kaba ang dahil hangang sa mga oras na iyon ay di ko padin matanto kung ako nga ba ay talagang inanyayahan.

Ang oras ay dumating at ako ay nakababa na sa sinasakyang motor na naghatid sa akin sa nasabing lugar. Ako ay bumabang nangangatog hindi dahil sa hamog at tubig na dulot ng ulan ngunit sa kadahilanang di ako handa sa reaksyon kung ako ay tanggap sa pagtitipon na iyon. Di ko maintindihan ang aking sarili. Parang ako ay hindi mapakaling pusa na di alam kung manganganak o hindi. Ako ay lito kung ahkbang pasulong o uurong ako. Aking tinatagan ang loob at ako'y humakbang papalapit sa garahe ng may-ari. Isang hakbang pa at dinig ko ang tawanan at kwentuhan. Isang hakbang muli at natanaw na ng aking mata ang mga anino at imahe ng mga taong nagtitipon. Huling hakbang at tumamban sa aking harapan ang isang nakasisilaw na liwanag.

"Buti at nakadating ka!" isang pambungad na salita ang aking narinig. Isang nakangiting babae ang aking natanaw. Siya ang may kaarawan at ang nagpatawag ng selebrasyon. Sa likod nnya ay mga di ko kilalang muka na tanging ngaon ko lamang nsilayan. Patay! Nasa tamang lugar ba ako? Tama ba ang lugar na aking pinuntahan. Ako ba ay naligaw? Tama naman eh. Nandyan ang aking kaklase sa harapan ko. Sinilip ko ang iba pang tao sa kanyang likod at dun natagpuan ang mga pamilyar na mga mukha. Aking nakita ang mga dating kaklase sa High School. Laking luwang sa pakiramdam dahil hindi ako nagkamali ng napuntahan.

Mga ilang hakbang at aking nasilayan ang aking mga kaklase. Nadinig ang "kamusta", "Yo!", "oi" at ang nakakatawang "o pare, may asawa ka na?". Ang lungkot sa puso ko ay nabawasan. Habang tumatakbo ang oras, parang yelong nadampian ng init ang puso kong nabalot ng kalungkutan. Parang sementong unti-unting natitibag ang pader na pumapalibot sa aking katauhan. Hindi ako mag-isa. Andito sila. Andito ang mga kaibigan ko. Itigil na ang drama at dapat ikaw ay magsaya.

Lumipas ang ilang sandali, kami ay nagsimulang kumain. Nagkakawentuhan kung kamusta na ang ma lagay namin. Kung ano-ano ang mga pagbabago simula ng makatapos kami sa pag-aaral. Nariyan ang madalas na tanung na "San ka nagwowork?". Syempre may sagot naman ako; "sa Trend Micro". "San un?" tanong ng isa. "Sa libis" aking sagot. Masaya ako sa mga oras na iyon. Nakalimutan ko ang lungkot na dulot ng nakalipas na araw. Kahit masaya ako ng mga sandaling iyon, dumating nanaman ang duda sa isip. nabalutan nanaman ako ng topak at naisip nanaman na baka "Gate Crasher" lang ang turing nila sa akin at dahil wala na silang choice e hayaan nalang na mag-stay ako. Sabog! Para akong sabogdahil di ko maintindihan an sarili. Isa akong masayang malungkot! Adik! marahil ay adik kung tawagin ng iba dahil kung kelan mo nararanasan ang masayang pakiramdam ay sasabayan mo naman ng suspetsa at bahiran ng lungkot ang isip.

Beer. Serbesa. Iyan ang natanaw ng aking mata. Sa agam-agam na nananalaytay sa isip, yan ang napagtuunan ng pansin. Nagbukas ako ng isa lata ng beer. Kahit di malamig, sige lang. Inom. Maupo sa isang tabi at makinig sa kwentuhan ng iba. Mangilan-ngilan na nasasama ako sa tanung pero ako ay parang taong tenga na ang alam lamang ay makinig at mapangiti sa kwentuhan at hanggang duon lang. Di ako makasabay sa agos ng kasiyahan. Nakakatawang isipin dahil nuong kami ay nag-aaral pa, isa ako sa mga madaldal at makulit. Bangag! Isang bote palang e bakit daig ko pa ang laseng na hindi kayang maki-salamuha sa iba. Isang lata pa. Tahimik sa isang sulok ng lamesa mukang nagmumkmok at nag-iisa. Napapansin naman ako ng iba at tinatanung kung ako ba ay may problema.

Problema? Wala. "Wala naman". Yan ang aking sagot. Tuloy ang oras sa pagtakbo at kasabay noon ang pagdating ng iba pa naming kaibigan. Balik sa mga tanong ang bawat isa. Iyo't iyon ding mga tanong. Natural, ang laging agot ko ay "okay naman, sa Trend Micro, sa Libis, IBM Plaza, Consumer support". Sa pag banggit ng anung klaseng work meron ako, dun ako tinamaan ng kung anung bagay. Inferiority complex ang nadadama ko. Lugmok ako dahil alam ko na nakatapos nga ako subalit mala call center ang trabaho ko. Hindi ko nilalait ang call center. Pero parang ang layo ng pinag-aralin ko sa gingawa ko. May kaklase din naman kaming nag call center, bakit parang hiyang-hiya ako. Di ko alam kung sa anong kadahilan bakit ganto ang naramramdaman ko. Isang salita pa ang pumasok sa isip. Inggit! Marahil ako ay yung taong naiinggit sa narating ng iba. Wow, si ganto seaman. Si ganyan ay QA na. Si kwan sa ganto nagtratrabaho. Isip ko ay puno ng tanong na alam ko naman na di naman agad masasagot.

Lumipas ang oras at nakausap ko ang aking kaibigan na nagdiriwang ng kanyang kaarawan. Dun ko napag-alaman na ako nga ay naimbitahan. Basag! Basag na ang yelo na bumalot sa pusong nangulay ube na na animoy bugbog. Dumaloy na ang dugong parang matagal ng di umagos sa aking katawan na dulot ng kakulangan sa kasiyahan. Umusbong na ang punlang matagal ng itinanim ng mga kaibigang pinabayaan ko dahil sa pagbaon ko sa sariling lungkot, kasawian at dalamhati. Para akong nagising sa sariling bangungot.

Matatapos na ang okasyon at ako ay may natutunan. Ako. Tanging ako ang problema. Hindi ako napag-iwanan. Ako ang lumayo sa panliit sa sarili dahil lagi kong ikinukumpara ang sarili sa iba. Nagbulag-bulagan ako at hinayaang maging manhid upang ilagay ang sarili sa mala rehas at tanikalang na gumapos sa aking pagkatao. Ako ang nagkulang. Ako ang lumayo at dumistansya at hindi sila. Praning! Aakalain mong nakahithit ng solvent dahil andaming negatibong bagay ang naiisip. Huwad! Nagbabalat-kayo ako upang tanggapin ng iba ngunit ako ay mali. Tanggap nila ang narating ko, katauhan ko, kakayanan ko at iba pa. Tanging ako lang ang di kumikilala sa aking sarili.

Natapos ang okasyon. Natapos ang kabaliwan. Natapos na ang kwentong ordinarong walang kinalaman sa iba.